ACT therapie sessie 7 | Het observerende zelf ontdekken

Het observerende zelf ontdekken

In het zachte middaglicht van mijn praktijkruimte ontmoette ik Claire, een violiste. Ze zat rechtop in de stoel, haar vingers rusteloos in haar schoot. “Het voelt alsof ik in duizend stukjes uit elkaar val zodra ik het podium op moet,” zei ze. In haar stem hoorde ik de spanning van talloze concerten, van jaren oefenen die culmineerden in momenten van verstikkende angst.

Haar woorden riepen herinneringen op aan mijn eigen beginperiode als therapeut. Hoe ik verstrikt raakte in de verhalen van cliënten, tot mijn supervisor me vroeg: “Wie luistert er naar je gedachten?” Het was een vraag die bleef hangen, zoals sommige vragen dat kunnen. ACT therapie zou later voor zowel Claire als mij een weg wijzen door dit labyrint van gedachten en gevoelens.

ACT therapie zou later voor zowel Claire als mij een weg wijzen door dit labyrint van gedachten en gevoelens.

In die eerste weken werkte Claire hard. Ze kwam elke sessie met nieuwe inzichten over haar angst. “Het begint altijd in mijn schouders,” vertelde ze. “Een verkramping die zich langzaam verspreidt naar mijn armen, mijn vingers. Op een gegeven moment voel ik de strijkstok trillen.” Ze beschreef het proces met de precisie van een musicus die haar instrument kent.

Door ACT therapie leerde ze haar ervaring anders te benaderen. We zaten denkbeeldig aan een vijver. De herfstzon maakte patronen op het water, terwijl bladeren voorbij dreven. “Kijk,” zei ik, “zo drijven ook onze gedachten voorbij.” Ze sloot haar ogen en oefende, eerst aarzelend, later met groeiend vertrouwen.

“Maar wat als er een storm komt?” Haar stem klonk klein. Het was een vraag die ACT therapie vaak tegenkomt – die fundamentele angst voor overweldiging. “Dan kijk je naar de diepte,” antwoordde ik, “waar het altijd stil is.”

Door ACT therapie leerde ze haar ervaring anders te benaderen

Claire begon te experimenteren tijdens haar repetities. Ze vertelde hoe ze voor het eerst in jaren weer kon spelen zonder constant te vechten tegen haar angst. “Gisteren merkte ik dat mijn handen trilden,” zei ze in onze vijfde sessie. “Maar in plaats van in paniek te raken, keek ik ernaar. Het was fascinerend, eigenlijk. De trilling veranderde de klank van de noten, maar niet op een slechte manier.”

Het keerpunt kwam tijdens een klein concert voor familie en vrienden. “Ik voelde alle bekende sensaties,” vertelde ze de week erna. “De droge mond, de trillende handen, de gedachten die maar bleven komen. Maar deze keer was er ook iets anders. Een deel van mij dat het allemaal gadesloeg, rustig en geïnteresseerd.”

We werkten aan het verfijnen van deze vaardigheid. Claire leerde verschillende aspecten van haar ervaring te herkennen: de fysieke sensaties, de gedachten, de neiging om te vluchten. Ze ontdekte dat ze al deze elementen kon observeren zonder erin te verdwijnen. “Het is als het stemmen van mijn viool,” zei ze eens. “Je luistert naar de toon, maar je bent niet de toon.”

Langzaam keerde haar plezier in het spelen terug. Ze vertelde over momenten waarop ze volledig opging in de muziek, terwijl de angst op de achtergrond aanwezig bleef. “Het hoeft niet weg,” zei ze. “Het mag er zijn, zoals het geruis van verkeer buiten de concertzaal er mag zijn.”

In onze laatste sessie speelde ze voor me – iets wat ze in het begin ondenkbaar had gevonden

In onze laatste sessie speelde ze voor me – iets wat ze in het begin ondenkbaar had gevonden. Het was een kort stuk van Bach, gespeeld met een helderheid die me raakte. Na het laatste akkoord bleef het even stil.

“Het is alsof ik een anker heb gevonden,” zei ze toen. “De muziek stroomt weer, en ik hoef haar niet tegen te houden.” Ze pakte haar vioolkoffer op en vertrok, rechtop lopend, haar schreden zeker. Door het raam zag ik haar de hoek om gaan, haar viool als een vanzelfsprekend verlengstuk van haar lichaam.

Die avond, toen ik mijn aantekeningen maakte, dacht ik aan haar woorden over het anker. Soms is dat wat we nodig hebben – niet om de storm te stoppen, maar om onszelf te vinden te midden van de golven.

– Harrie Kolsteeg, ACT therapeut, psycholoog, schrijver

Vind jouw ACT therapeut

Worstel je met (mentale) klachten of zit je niet lekker in je vel? Ben je depressief of lijdt je onder angst of zorgen? Wil je kleine of grote veranderingen in je leven aanbrengen en kun je daarbij hulp gebruiken? ACT-therapie is altijd een goede optie. Vind hier je ACT-therapeut.