ACT therapie sessie 5 | De metafoor van het drijfzand
De metafoor van het drijfzand
Als kind raakte ik gefascineerd door het beeld van de held die vastzit in drijfzand. Hoe wanhopiger hij spartelt, hoe sneller hij wegzinkt. Dat beeld liet me nooit los. Jaren later ontdekte ik de kracht ervan als metafoor in mijn werk als ACT therapeut – een krachtig middel om de worsteling van onze geest te begrijpen.
Eppo, een marketingmanager, zat tegenover me. Hij was gevangen in een spiraal van angst. “Hoe meer ik probeer controle te krijgen over mijn paniekaanvallen,” zei hij, “hoe erger ze worden.” Ik vroeg hem: “Wat weet je over drijfzand?” Zijn antwoord was beeldend, zoals je van een marketeer kon verwachten. Hij beschreef hoe het werkt: hoe je dieper zinkt als je spartelt, en hoe je jezelf moet strekken en stil moet blijven om eruit te komen.
Ik zag het moment waarop het kwartje viel. “Je moet precies het tegenovergestelde doen van wat je instinct je ingeeft,” zei hij. En daar lag zijn inzicht: zijn gevecht tegen de angst was als spartelen in drijfzand – het trok hem alleen maar dieper.
In ACT therapie leren we dat overgave soms krachtiger is dan strijd
Mijn eigen ervaring met slapeloosheid jaren geleden herinnerde me aan hetzelfde principe. Elke nacht vocht ik tegen de klok, tellend hoeveel uur slaap ik nog kon krijgen als ik nú in slaap zou vallen. Het was emotioneel drijfzand – hoe harder ik probeerde, hoe verder de slaap zich terugtrok. Mijn doorbraak kwam toen ik leerde om het gevecht los te laten. In plaats van proberen te slapen, oefende ik in wakker blijven. Door me over te geven aan het wakker zijn, vond ik rust, en vaak de slaap.
In ACT therapie leren we dat overgave soms krachtiger is dan strijd. Emma, een jonge moeder met dwanggedachten, illustreerde dit mooi. Ze vocht zo hard tegen haar ‘slechte’ gedachten dat ze erdoor werd opgeslokt. Met de drijfzandmetafoor oefenden we iets anders: in plaats van te vechten, nodigde ze haar gedachten uit, zoals gasten die onverwacht op de stoep staan.
Een eenvoudige oefening die ik vaak met cliënten doe, is het visualiseren van drijfzand. Sluit je ogen en stel je voor dat je voeten vastzitten. Voel de natuurlijke paniek en de drang om te vechten. En kies dan iets anders: spreid je armen, maak jezelf breed, leun achterover. Voel hoe het drijfzand je ondersteunt in plaats van je naar beneden te trekken.
De paradox van ACT therapie: soms is overgave de sleutel tot vrijheid
Eppo paste deze ACT-techniek toe op zijn paniekaanvallen. In plaats van te vechten, begroette hij ze: “Ah, daar ben je weer, paniek. Kom maar.” Tot zijn verrassing werden de aanvallen minder intens en minder frequent. “Het voelt tegennatuurlijk,” gaf hij toe, “maar het werkt.”
Dit is de paradox die ACT therapie ons leert: soms is overgave de sleutel tot vrijheid. In het drijfzand van emoties is het niet de strijd, maar juist de overgave die ons boven water houdt.
– Harrie Kolsteeg, ACT therapeut, psycholoog, schrijver
Vind jouw ACT therapeut
Worstel je met (mentale) klachten of zit je niet lekker in je vel? Ben je depressief of lijdt je onder angst of zorgen? Wil je kleine of grote veranderingen in je leven aanbrengen en kun je daarbij hulp gebruiken? ACT-therapie is altijd een goede optie. Vind hier je ACT-therapeut.