ACT therapie sessie 10 | Je innerlijke criticus leren kennen
Je innerlijke criticus leren kennen
Maya zat tegenover me, haar handen rusteloos in haar schoot. Een kunstenares die geen kunst meer maakte. “Er zit een stem in mijn hoofd,” zei ze zacht, haar blik naar binnen gekeerd. “Die stem vertelt me dat alles wat ik maak waardeloos is.” Ik kende die stem maar al te goed.
Door ACT therapie had ik geleerd mijn eigen innerlijke criticus te herkennen. Ooit dacht ik dat die stem me beschermde tegen middelmatigheid. Me meevoerde naar perfectie. Tot ik me afvroeg: “Als je een kind zou willen leren fietsen, zou je dan constant zeggen hoe slecht het het doet?”
Door ACT therapie had ik geleerd mijn eigen innerlijke criticus te herkennen
Met Maya begon ik aan wat ik ‘Het interview met de criticus’ noem. “Laten we die stem eens preciezer bekijken,” stelde ik voor. “Hoe klinkt hij? Welke toon gebruikt hij?” Ze sloot haar ogen, luisterde naar binnen. “Het is een vrouw,” zei ze na een tijd. “Ze klinkt streng, ongeduldig.” Even was het stil. Toen: “Oh god, het is mijn oude kunstdocent. Ze zei dat ik geen echt talent had.”
In de weken die volgden, werkten we in de ACT therapie met deze ontdekking. Maya leerde de stem te herkennen als een echo uit het verleden, niet als een waarheid over het heden. Het deed me denken aan David, een advocaat die ik eerder dat jaar had behandeld. Ook hij droeg een strenge stem met zich mee – die van zijn vader, ontdekten we later.
In de weken die volgden, werkten we in de ACT therapie met deze ontdekking
“Wat als je je innerlijke criticus ziet als een overbezorgde bodyguard?” stelde ik voor aan Maya. “Iemand die je wil beschermen, maar niet meer weet hoe.” Ze probeerde het uit. Tijdens onze sessies oefenden we met verschillende manieren om met de stem om te gaan. “Ik hoor je,” leerde ze te zeggen, “maar dit is mijn tijd om te experimenteren.”
De doorbraak kwam op een regenachtige dinsdagmiddag. Maya had voor het eerst in maanden weer wat geschilderd. “De stem was er nog steeds,” vertelde ze, haar ogen nu levendig. “Maar ik liet haar praten terwijl ik doorwerkte. Het was als schilderen met achtergrondmuziek – je hoort het, maar het bepaalt niet wat je doet.”
Ik dacht aan mijn eigen ervaring tijdens een schrijfretraite, jaren geleden. Hoe ik daar leerde mijn kritische stem te bedanken voor zijn bezorgdheid, zonder hem de leiding te geven. Het was als het temmen van een wild dier – niet door het te verjagen, maar door het te laten zijn wat het is.
“De stem was er nog steeds,” vertelde ze, haar ogen nu levendig
In onze laatste sessie bracht Maya een schilderij mee. Een zelfportret, abstract maar krachtig. “Het is niet perfect,” zei ze, “maar het is echt.” We keken samen naar het doek, naar de felle kleuren en gedurfde streken. De stem van haar oude kunstdocent was misschien nog ergens aanwezig, maar het penseel was nu stevig in Maya’s eigen handen.
Want dat is wat we leren in het werken met de innerlijke criticus – niet om hem tot zwijgen te brengen, maar om hem een nieuwe plek te geven. Zoals Maya het zei, terwijl ze haar schilderij weer inpakte: “Zij mag nog steeds commentaar hebben op mijn werk, maar ze mag niet meer beslissen of ik het maak.”
– Harrie Kolsteeg, ACT therapeut, psycholoog, schrijver
Vind jouw ACT therapeut
Worstel je met (mentale) klachten of zit je niet lekker in je vel? Ben je depressief of lijdt je onder angst of zorgen? Wil je kleine of grote veranderingen in je leven aanbrengen en kun je daarbij hulp gebruiken? ACT-therapie is altijd een goede optie. Vind hier je ACT-therapeut.